شبیه سازی اثر عملیات اصلاح و احیاء مراتع بر هدر رفت خاک با استفاده از مدل rusle

مراتع اکوسیستم¬های طبیعی هستند که دارای پوششی از گیاهان مرتعی بومی و مناسب چرای دام می¬باشند. آب، خاک و پوشش گیاهی نقش اساسی را در حفظ اکوسیستم مرتع دارند، انجام طرح¬هایی که منجر به حفظ محیط طبیعی انسان¬ها و محیط زیست گردد، یک امر ضروری محسوب می¬شود. در این زمینه طرح¬های منابع طبیعی حائز اهمیت هستند. پهنه بندی شدت فرسایش و تولید رسوب و اولویت¬بندی مناطق از این دیدگاه گامی موثر برای سازمان دهی حفاظت و بهره¬برداری از خاک است. هدف از این تحقیق برآورد میزان فرسایش خاک و سپس شبیه¬سازی اثرات عملیلت اصلاح و احیاء بر هدر رفت خاک در منطقه لار (مازندران) می¬باشد. لذا معادله تجدیدنظر شده جهانی هدر رفت خاک در چهارچوب سیستم اطلاعات جغرافیایی به کار رفته است. فاکتورهای این مدل (rusle) شامل r، k، ls، c و p می¬باشند که به ترتیب از داده¬های بارندگی، نقشه خاک منطقه، مدل رقومی ارتفاع و تکنیک¬های سنجش از دور محاسبه شده¬اند. بعد از محاسبه میزان فرسایش اقدام به مکان¬یابی طرح¬های اصلاح و احیاء مناسب برای منطقه شده است که چهارچوب کلی آن براساس تهیه نقشه¬های شیب، ارتفاع، پوشش گیاهی، خاک شناسی و وضعیت مرتع بوده است. سپس با تلفیق اطلاعات فوق و اعمال قواعد اساسی طرح¬های مرتعداری، مدل مدیریتی برای بهبود وضعیت مراتع و یا تثبیت وضعیت مطلوب موجود ارائه شد .نتایج نشان داد که مقادیر متوسط فاکتورهای r، k، ls، c و p بترتیب برابر 67/143، 18/0، 52/5، 37/0 و 1 بودند. میانگین بار رسوب سالیانه در منطقه مورد مطالعه 51 تن در هکتار در سال برآورد شد. بر طبق نتایج حاصل مساحت اراضی که می¬بایست در آنها عملیات اصلاح و احیاء انجام شود به تریب شامل بذرکاری 378 هکتار، میانکاری 246 هکتار و کپه¬کاری 176 هکتار می¬باشد. عملیات مذکور بصورت کشت روی خطوط تراز و کشت نواری توام با بذرکاری و میانکاری پیشنهاد و شبیه¬سازی گردید. نتایج شبیه¬سازی بعد از عملیات مذکور نشان داد که فاکتور¬های p به 8/0 و فاکتور c به 31/0 خواهد رسید لذا میزان متوسط فرسایش بعد از عملیات اصلاح و احیاء نیز به 34 تن در هکتار در سال کاهش خواهد یافت که معادل کاهش 3/33 درصدی میزان فرسایش خواهد بود که این امر نشان دهنده اهمیت عملیلات اصلاح و احیاء در مراتع می¬باشد.